De relatie tussen QiGong en immuniteit

Hoe een eeuwenoude bewegingskunst het afweersysteem kan ondersteunen

QiGong, een traditionele Chinese bewegingsleer, wint wereldwijd aan populariteit vanwege de positieve effecten op lichaam en geest. Een van de meest besproken aspecten is het vermeende vermogen van QiGong om het immuunsysteem te versterken. In deze tekst worden de achtergronden, wetenschappelijke inzichten en praktische toepassingen van QiGong in relatie tot immuniteit uitgebreid belicht.

Wat is QiGong?
QiGong, uitgesproken als ‘tsjie-koeng’, betekent letterlijk ‘energieoefening’ of ‘vaardigheid in het werken met energie’. Het is geworteld in de traditionele Chinese geneeskunde en combineert langzame, bewuste bewegingen met ademhalingstechnieken, mentale focus en soms meditatieve stiltes. Het doel van QiGong is het bevorderen van de vrije stroom van ‘Qi’ (levensenergie) door het lichaam, wat volgens de Chinese leer essentieel is voor gezondheid en vitaliteit.
QiGong kent talloze vormen en stijlen. Sommige zijn gericht op ontspanning en stressreductie, andere juist op het versterken van fysieke kracht, balans en uithoudingsvermogen. In de Chinese traditie wordt QiGong ook preventief beoefend, met als doel het lichaam in harmonie te houden en ziekten te voorkomen.

Het immuunsysteem in het kort
Het immuunsysteem is het innerlijke verdedigingssysteem van het lichaam tegen infecties veroorzaakt door bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Het bestaat uit een netwerk van cellen, weefsels en organen, zoals witte bloedcellen, lymfevaten, de milt en de thymus. Een goed functionerend immuunsysteem beschermt het lichaam tegen ziekteverwekkers en herstelt beschadigde cellen. Stress, eenzijdige voeding, gebrek aan beweging en onvoldoende slaap kunnen het immuunsysteem verzwakken.

QiGong en immuniteit: de traditionele visie
Volgens de traditionele Chinese geneeskunde is ziekte vaak het gevolg van een verstoorde energiebalans of geblokkeerde Qi-stroom. Door de Qi weer vrij te laten stromen, kunnen organen optimaal functioneren en wordt de weerstand vergroot. QiGong wordt gezien als een van de belangrijkste methoden om deze balans te herstellen en te behouden. In deze visie versterkt regelmatige beoefening van QiGong de 'Wei Qi' (beschermende energie), wat overeenkomt met onze westerse notie van immuniteit.
Veel klassieke QiGong-oefeningen zijn speciaal ontworpen om de vitale organen te ondersteunen die een rol spelen in immuniteit, zoals de longen en de milt. De langzame bewegingen en diepe ademhaling stimuleren volgens deze leer de circulatie van Qi en bloed, waardoor afvalstoffen worden afgevoerd en voedingsstoffen beter worden opgenomen.

Wetenschappelijke benadering: wat weten we inmiddels?
In de afgelopen decennia is er steeds meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van QiGong op de gezondheid, waaronder het immuunsysteem. Hoewel het onderzoek nog in ontwikkeling is en de resultaten wisselend zijn, wijzen meerdere studies op een positief verband tussen QiGong en immuunfunctie.

Vermindering van stresshormonen: Meerdere onderzoeken tonen aan dat QiGong de productie van cortisol (het belangrijkste stresshormoon) verlaagt. Chronische stress kan het immuunsysteem ernstig onderdrukken, dus stressreductie draagt bij aan een betere afweer.
Toename van witte bloedcellen: Studies rapporteren een toename van het aantal witte bloedcellen bij regelmatige beoefenaars van QiGong. Deze cellen spelen een centrale rol in het herkennen en bestrijden van ziekteverwekkers.
Verbetering van de kwaliteit van leven: Mensen die QiGong beoefenen, ervaren vaak minder vermoeidheid, minder angst en een betere nachtrust. Dit zijn allemaal factoren die een positieve invloed hebben op het immuunsysteem.
Minder infecties: Enkele interventiestudies suggereren dat QiGong kan bijdragen aan een lagere incidentie van luchtweginfecties, vooral bij ouderen en mensen met een verminderde weerstand.

Het is belangrijk te benadrukken dat niet alle wetenschappelijke studies even sterk zijn opgezet en dat sommige resultaten nog nader onderzoek behoeven. Toch is er een groeiende consensus dat beweging, ontspanning en ademhaling – de kern van QiGong – een gunstig effect hebben op de immuunfunctie.

Mechanismen: hoe werkt het?
De invloed van QiGong op het immuunsysteem kan langs verschillende wegen verlopen:

Stressreductie: Door de rustige, meditatieve aard van QiGong worden het zenuwstelsel en de hormoonhuishouding in balans gebracht. Stresshormonen zoals adrenaline en cortisol dalen, wat het immuunsysteem ruimte geeft om optimaal te functioneren.
Ademhaling: Diepe, bewuste ademhaling verhoogt de zuurstofopname, stimuleert de bloedcirculatie en zorgt voor een betere uitwisseling van voedings- en afvalstoffen op celniveau. Dit ondersteunt het herstel en de afweer van het lichaam.
Beweging: De zachte, vloeiende bewegingen van QiGong verbeteren de doorbloeding, stimuleren de lymfestroom en activeren spiergroepen zonder het lichaam te belasten. Dit helpt het lichaam om ziekteverwekkers sneller op te ruimen.
Mentaal welzijn: QiGong bevordert rust, focus en lichaamsbewustzijn. Positieve emotionele staten zijn geassocieerd met een sterker immuunsysteem.

Praktische toepassingen: QiGong in het dagelijks leven
QiGong is laagdrempelig en kan door jong en oud worden beoefend, zowel staand als zittend. Er zijn talloze vormen en oefeningen, variërend van eenvoudige ademhalingstechnieken tot complexe bewegingsseries. Het is aan te raden om te beginnen met korte sessies van 10 tot 20 minuten per dag en de intensiteit geleidelijk op te voeren.
Enkele eenvoudige QiGong-oefeningen die het immuunsysteem kunnen ondersteunen zijn:

Borst openen: Sta rechtop, open je armen wijd en adem diep in, breng je armen langzaam samen voor de borst en adem uit. Herhaal dit rustig tien keer.
Slag op de thymus: Tik zachtjes met de vingertoppen op het borstbeen, in het gebied van de thymusklier, terwijl je diep in- en uitademt. Dit zou volgens QiGong de beschermende energie activeren.
De Innerlijke Glimlach: Zit of sta ontspannen, adem diep in en visualiseer een warme glimlach die zich verspreidt door je hele lichaam.

Ervaringen en getuigenissen
Veel mensen die QiGong regelmatig beoefenen, rapporteren een afname van verkoudheden en infecties, meer energie en een verbeterde algehele gezondheid. Ook wordt vaak een grotere innerlijke rust en veerkracht genoemd, wat bijdraagt aan een weerbaarder immuunsysteem.
In revalidatiecentra en ziekenhuizen in China wordt QiGong al decennialang ingezet ter ondersteuning van herstel van immuniteit, bijvoorbeeld na chemotherapie of bij chronische infecties. In het Westen groeit deze erkenning langzaam, mede door de opkomst van integratieve geneeskunde.

Conclusie
QiGong biedt een holistische benadering om gezondheid en vitaliteit te ondersteunen, met specifieke voordelen voor het immuunsysteem. Door de combinatie van beweging, ademhaling en mentale rust kan QiGong bijdragen aan een sterkere weerstand tegen ziekten. Wetenschappelijk bewijs is hoopgevend, maar aanvullend onderzoek blijft nodig. Wie QiGong als onderdeel van het dagelijks leven integreert, kan niet alleen het immuunsysteem versterken, maar ook meer balans en welzijn ervaren.